Friedrich Merz, Hristiyan Demokratların lideri olarak, geçen haftaki seçimlerde ikinci sırada gelen aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) ile kesinlikle koalisyon kurmayacaklarını açıkladı.
Almanya’nın merkez sağ partisi CDU ve merkez sol partisi SPD, olası bir koalisyon hükümeti için Berlin’de ilk resmi görüşmelerini gerçekleştirdi. Seçimleri en büyük blok olarak kazanan CDU/CSU ittifakının lideri Merz, en güçlü başbakan adayı olarak öne çıktı.
Merz, hükümeti Paskalya bayramına kadar (20 Nisan) kurmayı hedefliyor. Ancak koalisyon kurmak, mevcut siyasi ortamda oldukça zorlu bir görev. Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı, Avrupa’yı ve özellikle Almanya’yı siyasi bir çıkmaza sürüklüyor. Acilen bir hükümete ihtiyaç duyulsa da Alman siyasi gelenekleri ve anlaşmakta zorlanan partiler, süreci karmaşıklaştırıyor.
CDU, diğer büyük partiler gibi, aşırı sağcı AfD ile herhangi bir işbirliğini reddediyor. AfD, ikinci parti olarak çıksa da koalisyon görüşmelerinin dışında tutuluyor.
CDU için en olası koalisyon ortağı, seçimlerde üçüncü olan SPD gibi görünüyor. Fakat iki parti arasında göç politikaları, sosyal yardımlar ve bütçe disiplini gibi konularda ciddi anlaşmazlıklar mevcut. CDU, sığınmacılara sınırları kapatmak isterken SPD, bunun Almanya ve AB yasalarına aykırı olduğunu savunuyor. Sosyal refah konusunda CDU köklü değişiklikler önerirken, SPD’li Başbakan Olaf Scholz bunun mevcut sistemi değiştirmeden sadece isim değişikliği olacağını belirtiyor.
Bir önceki koalisyon hükümetinin dağılmasına sebep olan “borç freni” konusu da önemli bir anlaşmazlık noktası olmaya devam ediyor. SPD, özellikle ABD’nin savunma harcamalarını artırma baskısı nedeniyle borç freninde ciddi reformlar gerektiğini düşünürken, CDU mevcut kuralların korunmasını ve savunma harcamaları için ayrı bir fon oluşturulmasını öneriyor. İki partinin de öncelikli hedefi, seçimlerde AfD’ye kaptırdıkları oyları geri kazanmak. AfD, yaklaşık bir milyon eski CDU seçmeninin ve 700 bin SPD destekçisinin oyunu alarak büyük bir başarı elde etti.
Almanya’nın anayasal “borç freni” (Schuldenbremse) kuralı, 2009’da kabul edilip 2011’de yürürlüğe girdi. Bu kural, federal hükümetin yeni borçlanmasını GSYİH’nın %0,35’i ile sınırlandırırken, 16 eyalete yeni borç almayı tamamen yasaklıyor. COVID-19 salgını ve Ukrayna savaşı sırasında askıya alınan borç freni, 2023’te yeniden uygulamaya konuldu. Ancak 15 Kasım 2023’te Anayasa Mahkemesi, hükümetin kullanılmayan 60 milyar euroluk COVID-19 fonunu İklim ve Dönüşüm Fonu’na aktarmasını anayasaya aykırı buldu.
Bu karar, hükümetin bütçe planlarını yeniden düzenlemesine ve özel fonları kısıtlamasına yol açtı. SPD, Yeşiller ve FDP’den oluşan koalisyon hükümeti, borç freninin esnetilmesi veya kaldırılması konusunda sert tartışmalar yaşadı. Borç freninin esnetilmesini savunanlar, savunma harcamalarının artırılması, altyapı modernizasyonu ve yeşil dönüşüm için mali alanın genişletilmesi gerektiğini ileri sürdü. Ancak FDP lideri ve Maliye Bakanı Christian Lindner, mali disiplini korumak adına borç freninin askıya alınmasına karşı çıktı. Bunun üzerine Şansölye Scholz, Lindner’i görevden aldı. Bu anlaşmazlıklar, koalisyon hükümetinin çökmesine ve Şubat 2025’te erken seçimlere gidilmesine sebep oldu.
