Romanya’daki başkanlık seçiminin ilk turunda sistem eleştirmeni Călin Georgescu’nun aldığı %23 oy, muhalifleri sokaklara döktü. Rusya’nın bir piyonu olmakla suçlanan Georgescu’yu zafere taşıyan oylar, Rus siber saldırıları ve TikTok manipülasyonu nedeniyle yeniden sayılacak. Avrupa Birliği de konuyu araştırmaya hazırlanıyor.
TikTok, yıllarca Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’da kitlesel manipülasyon aracı olarak görüldü. Ancak Romanya’daki demokratik süreci etkileme konusundaki rolü, başkent Bükreş’i protesto arenasına dönüştürdü.
Bazı politikacılar ve sosyal medya uzmanları, binlerce sahte hesap üzerinden yürütülen gizli bir operasyon olduğundan endişe duyarken, gözlemciler Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in desteğinin neden Georgescu’nun ani yükselişinde etkili olduğunu araştırıyor.
BBC’nin aktardığına göre, seçimlere ilişkin şüpheler Romanya’da tartışmalara yol açtı. Anayasa Mahkemesi, TikTok’un seçimleri etkilediği ve Rus siber saldırıları tespit edildiği iddialarıyla oyların yeniden sayılmasına karar verdi.
Seçim Sonuçları Nasıl Şekillendi?
Merkez Seçim Bürosu verilerine göre, Georgescu %23 oy aldı. Merkez sol Başbakan Marcel Ciolacu %20, merkez sağcı Elena Lasconi ise %19 oy topladı. Seçimlere 9,4 milyon Rumen vatandaşı katıldı.
Devlet Başkanlığı ve güvenlik kurumları, seçim sürecinin doğruluğunu etkilemeye yönelik siber saldırılar tespit etti. Ulusal Savunma Yüksek Konseyi, Rusya’nın Rumen toplumundaki gündemi şekillendirmeye çalıştığına dikkat çekti.
TikTok Tartışması Nasıl Başladı?
Güvenlik Konseyi, TikTok’un Georgescu’ya “ayrıcalıklı muamele” yaptığını açıkladı. Platform bu iddiaları reddetti. Georgescu’nun takipçi sayısı iki haftada 30 binden 330 bine yükseldi; videoları 4 milyon beğeni aldı.
62 yaşındaki Georgescu, toprak bilimi doktorası yaptı. Çevre Bakanlığı’nda görev aldı. Birleşmiş Milletler’de insan hakları raportörü olarak çalıştı. 2022’de aşırı sağcı AUR partisinden ayrıldı.
NATO’ya Uzak, Putin’e Yakın
Georgescu, NATO’nun füze kalkanını “diplomasi ayıbı” olarak nitelendiriyor. Putin’i “dünyadaki gerçek liderlerden biri” diye tanımlıyor. Ukrayna’ya yardımların sonlandırılmasını istiyor.
Öte yandan Georgescu’nun karşıtları, Bükreş ve diğer büyük şehirlerde gösteriler düzenledi. Georgescu ise taraftarlarından evde kalmalarını ve kışkırtmalara kapılmamalarını istedi.
Perde Arkası
Romanya’daki tepkiler, Facebook’un Brexit referandumundaki rolünü ve Cambridge Analytica skandalını anımsatıyor.
Georgescu’nun TikTok klipleri dramatik müzik ve altyazılarla dikkat çekti. Koşu pistinde terlerken, rakiplerini Putin gibi judoda alt ederken ve geleneksel bir Rumen gömleğiyle ata binerken görüntülendi.
Rumen yetkilileri TikTok’taki usulsüzlükleri şöyle sıralıyor:
Yüksek Mahkeme: Oylar Yeniden Sayılsın
Politico’ya göre, Romanya Yüksek Savunma Konseyi siber saldırıların seçimi etkilemeye çalıştığını tespit etti. Bu nedenle Rusya’nın seçimlerde rol oynadığı düşünülüyor.
Konsey, TikTok’un Georgescu’yu bir aday olarak işaretlemediğini, dolayısıyla videolarının seçime ilişkin yasalar uyarınca kategorize edilmediğini belirtiyor. Bunun Georgescu’nun sosyal medyadaki görünürlüğünü artırdığı ve seçim sonucuna etki ettiği ifade ediliyor.
Konsey, kolluk kuvvetlerinin TikTok’un Romanya seçim yasasını ihlal ettiği konusunda soruşturma başlatmasını istiyor. Yüksek Mahkeme de oyların yeniden sayılmasını talep etti.
TikTok: Farklı Muamele Yok
TikTok, Georgescu’ya farklı muamele gösterdiğini reddediyor. Sözcü Paolo Ganino, “Hesabının diğer adaylardan farklı muamele gördüğünü iddia etmek tamamen yanlış” derken, “Tüm adayların platformda eşit muamele gördüğünü” ekliyor.
Bağımsız gözlemciler, Georgescu’nun geçen yıl Fransa, Avusturya ve Amerika Birleşik Devletleri gibi popülist adayların iktidardaki merkezcileri yendiğini belirtirken, sosyal medya üzerinden seçmenleri hedeflediğini vurguluyor.
Brüksel İçin Sınav Ani
Rumen yetkililer, destek için Avrupa Birliği sosyal medya analistlerini ve kanun düzenleyicilerini çağırıyor.
AB, 2022’de dezenformasyon ve seçimlere müdahale gibi “sistemik risklerle” mücadele eden çevrimiçi platformlara ilişkin Dijital Hizmetler Yasası’nı (DSA) geçirdi.
AB yürütme organı, uyumsuz firmalara küresel cirolarının %6’sına kadar para cezası kesme ve Avrupa çapında uygulamalarını engelleme yetkisine sahip.
Rumen yetkililer, TikTok’un seçim sırasında aldığı önlemlerle ilgili bulgularını Brüksel ile paylaştılar. Avrupa Komisyonu, ikinci tur başkanlık seçimleri öncesinde TikTok ve diğer sosyal medya platformlarıyla bir araya geleceğini açıkladı.
Komisyon sözcüsü, “Elimizdeki kanıtlara dayanarak bir ihlalden şüpheleniyorsak, TikTok’un DSA yükümlülüklerine uyup uymadığını araştırmak için işlem başlatabiliriz” ifadelerini kullandı.
Habere Güven Azalıyor
Rumen politikacıları, 2024 başkanlık kampanyalarında TikTok’u görmezden gelemiyor. Uygulama ülkede 8 milyon kullanıcıya sahip. Bu önemli, çünkü çevrimiçi medya, TV veya basılı yayınlardan daha büyük bir kitleye hitap ediyor.
Dört ana adayın da TikTok’ta takipçileri vardı. Ancak Georgescu’nun ani yükselişi endişeye neden oldu. Son iki ayda popülerliği arttı ve 120 milyon izlenme sayısına ulaştı.
Yetkililer, gözlemciler ve TikTok, bu artışın meşruluğunu araştırıyor. Bazıları, Georgescu’nun hesabının öne çıkması için sahte hesaplar ve kullanıcı teşvikleri kullanıldığını öne sürüyor.
(Kaynak: Politico, BBC)
