ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Başkan Donald Trump’ın Rusya ve Ukrayna arasında barış görüşmelerinde yakın zamanda ilerleme kaydedilmemesi halinde çabalarını sonlandıracağını açıkladı. ABD, aynı esnada Ukrayna ile teknoloji sektörü için hayati öneme sahip nadir toprak elementleri madenlerine dair bir anlaşmanın son aşamalarında.
Trump yönetimi, uzun zamandır vaat ettiği Rusya-Ukrayna barış anlaşmasını sağlamada henüz başarılı olamazken, Ukrayna’daki tüm sanayi kolları için kritik olan nadir toprak elementleri madenlerinin işletilmesi için hazırlıklarını sürdürüyor. Savaşın cephe hattına yakın, Ukrayna tarafındaki bu madenler Rusya için de stratejik öneme sahip. Rusya, günlük taarruzlarla bu madenlerin bulunduğu şehirlere ilerlemeye devam ediyor.
Olası bir savaş haritası göz önüne alındığında, ABD’nin barış anlaşması sağlanmadan bu madenlerle ilgili bir anlaşma imzalaması, ABD ve Rusya arasında gerilimi ciddi ölçüde tırmandırabilir. Ukrayna geçici bir ateşkese açık olduğunu belirtirken, Perşembe günü ABD ile enerji ve maden kaynaklarının paylaşımına dair ön anlaşmaya vardığını duyurdu. Ancak Rusya, net bir yanıt vermekten kaçınıyor ve büyük Ukrayna şehirlerine düzenlediği saldırılarla çok sayıda sivilin ölümüne sebep oluyor.
Rubio, “İki taraf da samimiyse, barış görüşmelerinde yardımcı olmak istiyoruz. Ancak bu gerçekleşmezse, bizim için en az bunun kadar önemli olan başka konulara odaklanacağız” dedi. Ukrayna’daki durum, ihmal edilirse tehlikeli boyutlara ulaşabilir. Al Jazeera’nın AFP ve Reuters verileriyle hazırladığı grafik, durumun ciddiyetini ortaya koyuyor.
ABD’nin talip olduğu madenlerin önemli bir kısmı Rusya işgali altındaki bölgelerde bulunurken, cephenin Ukrayna tarafında kalan kısmındaki metaller de çatışma hattına çok yakın. ABD’nin bölgede barış sağlanmasını beklemeden şirketlerini madencilik faaliyetleri için görevlendirmesi, olası bir Rus saldırısında Amerikan vatandaşlarını riske atabilir. Madenlerin sadece Ukraynalılar tarafından işletilmesi ise, Rus saldırıları nedeniyle ABD’nin ekonomik hedeflerine ulaşamaması anlamına gelebilir. Cephe hattındaki düşüncesizce atılacak bir adım, Trump yönetimini milyarlarca dolarlık yardımlarla desteklediği savaşa doğrudan dahil edebilir.
Rubio, Cuma günü yaptığı açıklamada barış görüşmelerinin haftalarca hatta aylarca süremeyeceğini ve ABD’nin ilerleme görmediği takdirde başka önceliklere yöneleceğini söyledi. Bu açıklama, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un ev sahipliğinde Paris’te düzenlenen ve Rubio, özel temsilci Steve Witkoff, Ukrayna, İngiltere ve Almanya’dan yetkililerin katıldığı toplantının ardından geldi. Rubio, “Eğer anlaşma sağlanamıyorsa, Başkan bir noktada ‘Biz bu işi bitirdik’ diyecektir” şeklinde konuştu. ABD’nin amacının birkaç gün içinde barışın mümkün olup olmadığını anlamak olduğunu belirten Rubio, Trump’ın görüşmelerin uzamamasını istediğini ve bu konuda kararlı olduğunu vurguladı.
Nadir toprak elementleri anlaşması, Trump’ın uzun süredir öncelik verdiği bir konu ve ABD’nin milyarlarca dolarlık askeri yardımının bir karşılığı olarak görüyor. Anlaşmanın Şubat ayında imzalanması planlanıyordu, ancak Trump ve Zelenskiy arasında Oval Ofis’te yaşanan bir tartışma nedeniyle süreç ertelendi. Rubio, Paris’teki görüşmelerin olumlu geçtiğini ve Avrupa ülkelerinin yapıcı katkılarda bulunduğunu ifade etti. Gelecek hafta Londra’da benzer bir toplantı daha yapılacağını ve bu toplantının hem Rusya’nın görüşünü almak hem de Ukrayna’nın pozisyonunu netleştirmesi için bir fırsat sunacağını söyledi. Paris zirvesinin amacı, Trump’ın Şubat ayında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmesinin ardından çıkmaza giren müzakereleri yeniden başlatmaktı.
