Yaşlanma sürecini yavaşlatmak, son yıllarda bilim dünyasının yoğun ilgi gösterdiği bir araştırma alanı. Hücrelerimizi koruyan telomerler üzerine yapılan çalışmalar da bu bağlamda giderek artıyor. Çünkü yaşlanmayı geciktirmenin yolu, telomerlerin kısalmasını engellemekten geçiyor. Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, bu konuda önemli bilgiler paylaşıyor.
Prof. Dr. Derya Uludüz’e göre telomer uzunluğu ve telomeraz enzimi, hücresel yaşlanmanın en önemli belirleyicileri. Telomerler, kromozomlarımızın uçlarında bulunan koruyucu yapılar. Ayakkabı bağcıklarının uçlarındaki plastik koruyucular gibi, genetik materyalimizi hasardan koruyorlar. Hücreler her bölündüğünde telomerler kısalıyor ve bu da zamanla yaşlanmayı hızlandırıyor. Telomerler, hücrenin kaç kez bölünebileceğini belirleyen bir sayaç görevi görüyor. Aşırı kısalmaları, hücrelerin bölünme yeteneğini kaybetmesine ve yaşlanmanın hız kazanmasına yol açıyor. Kısacası, telomer uzunluğu sağlıklı yaşlanma ve uzun ömür için önemli bir gösterge.
Telomeraz enzimi ise kısalan telomerleri onaran ve hücresel gençliği koruyan önemli bir enzim. Hücrenin telomer boyu ve telomeraz aktivitesi, hücrenin yaşam süresini belirliyor. Telomer kısalmasını önleyen ve telomeraz aktivitesini artıran tedaviler ve sağlıklı bir yaşam tarzı (doğru beslenme, kaliteli uyku, düzenli egzersiz) yaşlanma sürecini yavaşlatabilir.
Peki, neden erken yaşlanırız? Hücreler bölündükçe telomerler kısalır ve bu da yaşlanmayla doğrudan bağlantılıdır. Ancak sağlıksız yaşam tarzı seçimleri telomerlerin normalden daha hızlı kısalmasına ve yaşlanma sürecinin hızlanmasına neden olabilir. Kronik stres, yanlış beslenme (rafine şeker, işlenmiş gıdalar, trans yağlar), uykusuzluk, hareketsiz yaşam, toksinler ve çevre kirliliği bu faktörler arasında yer alıyor.
Telomer kısalmasını yavaşlatmak için neler yapabiliriz?
