Boğmaca nedir? Belirtileri nelerdir?

Boğmaca: Bebeklere ve Küçük Çocuklara Yönelik Tehlikeli Solunum Yolu Hastalığı

Boğmaca (pertussis), özellikle bebekler ve küçük çocuklar için son derece bulaşıcı ve tehlikeli bir solunum yolu hastalığıdır. Bordetella pertussis bakterisinin neden olduğu bu hastalık, nefes almayı zorlaştıran şiddetli öksürük nöbetleriyle karakterizedir.

Nedir?

Boğmaca, enfekte kişinin öksürükten sonra nefes almaya çalışırken çıkardığı “boğucu” sesten adını almıştır. Bu ses genellikle çocuklarda görülür, ancak yetişkinlerde de ortaya çıkabilir. Hastalık, burun akıntısı, hafif ateş ve ara sıra öksürük gibi soğuk algınlığı belirtileriyle başlar. Ancak ilerledikçe öksürük şiddetlenir ve hızlı öksürük nöbetleri ile ardından gelen “boğulma” sesi ile belirginleşir.

Boğmaca haftalarca, hatta aylarca sürebilir ve uzun süren ve zayıflatıcı bir hastalık haline gelebilir. Özellikle bebekler için zatürre, nöbetler ve ölüm gibi komplikasyon riski daha yüksektir.

Nedenleri

Boğmacaya Bordetella pertussis bakterisi neden olur. Bu bakteri, solunum yolunun astarına yapışarak dokulara zarar veren ve iltihaba yol açan toksinler salgılar. Bakteriler, enfekte bir kişinin öksürdüğü veya hapşırdığı zaman yayılan solunum damlacıkları yoluyla bulaşır.

Bu nedenle boğmaca son derece bulaşıcıdır ve yakın temas ortamlarında kişiden kişiye kolayca yayılır. Ayrıca hastalar, şiddetli öksürük başlamadan önce, hastalığın başlangıç evresinde en bulaşıcıdır. Bu da hastalığın yayılmasını önlemeyi zorlaştırır.

Aşılanmamış bebekler, hamile kadınlar ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler boğmacaya yakalanma riski daha yüksektir. Aşılananlar bile hastalığa yakalanabilir, ancak belirtiler genellikle daha hafiftir.

Belirtileri

Boğmaca belirtileri genellikle üç aşamada gelişir:

• Kataral dönem: Bu dönem yaklaşık 1-2 hafta sürer ve burun akıntısı, hapşırma, hafif öksürük ve düşük ateş gibi hafif soğuk algınlığı belirtileri ile karakterizedir. Bu dönemde hastalık son derece bulaşıcıdır.
• Paroksismal dönem: Bu dönemde öksürük şiddetlenir ve nöbetler halinde ortaya çıkar. Bu öksürük nöbetleri birkaç dakika sürebilir ve kişi nefes almaya çalışırken “boğucu” bir sesle sonlanır. Kusma, yorgunluk ve nefes darlığı da bu dönemde yaygındır ve bu durum 1-6 hafta sürebilir.
• İyileşme dönemi: Bu son aşamada öksürük nöbetleri sıklık ve şiddet bakımından yavaş yavaş azalır, ancak kişinin tamamen iyileşmesi haftalar hatta aylar sürebilir.

Tedavisi

Boğmaca tedavisi, özellikle bebekler ve küçük çocuklar için zamanında yapılmalıdır. Hastalığın ana tedavi yöntemi antibiyotiklerdir ve bu, belirtilerin şiddetini azaltabilir ve hastalığın başkalarına yayılmasını önleyebilir.

Antibiyotikler, hastalığın erken evrelerinde verildiğinde en etkilidir. Hastalığın süresini kısaltabilir ve komplikasyon riskini en aza indirebilir. Boğmaca teşhisi konulan herkesin, bir sağlık profesyonelinin önerdiği antibiyotik tedavisini tam olarak tamamlaması önemlidir.

Özellikle bebekler ve küçük çocuklar için şiddetli vakalarda, oksijen tedavisi ve damar içi sıvı tedavisi gibi destekleyici bakım sağlamak amacıyla hastaneye yatış gerekebilir.

Aşılamanın Önemi

Boğmacayı önlemenin en etkili yolu aşılamadır. Difteri, tetanoz ve boğmacaya karşı koruma sağlayan DTaP aşısı rutin olarak bebeklere ve küçük çocuklara uygulanır. Bağışıklığı sürdürmek için daha büyük çocuklar, gençler ve yetişkinler için de pekiştirme aşıları önerilir. Hamile kadınlara, yenidoğanlarını boğmacadan korumak amacıyla her hamilelikte Tdap aşısı yaptırmaları tavsiye edilir.

Aşılama, boğmacayı önlemenin ve topluluk içinde yayılmasını azaltmanın en etkili yöntemidir. Çocukların aşılarını zamanında yaptırmalarını sağlamak, onları bu potansiyel olarak hayatı tehdit eden hastalıktan korumak için çok önemlidir. Ayrıca, özellikle bebeklerle yakın temas halinde olan yetişkinler, boğmacanın yayılmasını önlemek için aşılarını güncel tutmalıdır.